Czerniak ? podstawowe informacje
Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry. Wywodzi się z melanocytów ? komórek pigmentowych wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie
z promieniowaniem ultrafioletowych. Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale także w obrębie ust, nosa oraz gałki ocznej.
Czerniak charakteryzuje się bardzo agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. To oznacza, że czerniak szybko przechodzi z choroby miejscowej (rozwijającej się w jednym miejscu na skórze) w postać rozsianą tzw. uogólnioną.
Czerniak nie tylko rozrasta się na powierzchni skóry, ale co groźniejsze wrasta w jej głąb i gdy przejdzie barierę skóry (ma wtedy ok. 1 mm głębokości) dostaje się do naczyń krwionośnych, a następnie za ich pomocą przedostaje się do całego organizmu. Czasem wystarczą 3 miesiące, aby czerniak zaatakował cały organizm.
Usunięcie czerniaka miejscowego, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana pozwala na wyleczenie nawet 90% chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie. Czerniak jest nowotworem, który łatwo dostrzec, gdyż rozwija się na skórze, a nie wewnątrz organizmu. Może on pojawić się w kilku miejscach na ciele. Jedno ognisko choroby nie wyklucza pojawiania się kilku innych nawet jeśli czerniak nie jest rozsiany.
Czerniak to najczęściej nowa zmiana na skórze. Jednak cześć zwykłych znamion może ?zrakowieć? czyli zamienić się w czerniaka.
Występowanie czerniaka w Polsce
W Polsce co roku odnotowuje się około 50 000 przypadków nowych zachorowań na nowotwory skóry, w tym 2500 – 3000 zachorowań na czerniaki
Czerniak jest najbardziej agresywnym nowotworem skóry i jednym z najbardziej agresywnych nowotworów w ogóle
Czerniak stanowi tylko 6% wszystkich nowotworów skóry, ale aż 80% chorych na czerniaki umiera
z powodu choroby
Średni czas przeżycia od momentu diagnozy to 6-8 miesięcy
Liczba zachorowań na czerniaka w Polsce podwaja się co 10 lat
Najczęściej na czerniaki chorują mężczyźni w wieku ok. 50 lat ? jest to wynik wieloletniej niewłaściwej ekspozycje na słońce
Czerniak jest jednym z najczęstszych nowotworów występujących wśród nastolatków, którzy często korzystają z solarium, nie stosują filtrów słonecznych i przebywają na słońcu w godzinach najwyższego promieniowania
Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na czerniaka?
Około 25% Polaków ma jasną lub bardzo jasną karnację, która łatwo ulega poparzeniom słonecznym
? to osoby, które właściwie w ogóle nie powinny korzystać z kąpieli słonecznych.
Dodatkowo ok. 40% Polaków ma jasną karnację, która, mimo iż jest bardziej odporna na promieniowanie słoneczne, nadal jest fenotypem skóry, który umiejscawia nasz naród w grupie o wysokim stopniu ryzyka zachorowania na czerniaka.
Osoby najbardziej narażone na rozwój czerniaka to osoby:
? jasnych i rudych włosach
? jasnych oczach
? jasnej lub bardzo jasnej cerze
? z piegami i/lub znamionami
? które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym
? słabo tolerują słońce
? opalają się z dużym trudem lub w ogóle
? u których w rodzinie występował czerniak
Osoby te bezwzględnie powinny unikać słońca oraz całkowicie zrezygnować z solarium.
Grupą szczególnie narażoną na poparzenia słoneczne są dzieci. Ich skóra nie jest jeszcze dojrzała i nie potrafi obronić się przed silnym promieniowaniem słonecznym. Poparzenia słoneczne wśród dzieci, które niestety nie są rzadkie, podnoszą dwukrotnie ryzyko zachorowania na czerniaka w przyszłości.
Jak wygląda czerniak, czyli ABCDE Czerniaka?
Badanie opinii publicznej TNS OBOP zrealizowane przez Akademię Czerniaka w 2013 roku wskazują, że aż 30% Polaków, którym pokazano zdjęcie czerniaka ? nie rozpoznałoby nowotworu i nie udałoby się do lekarza, aby zbadać znamię.
Dlatego warto znać cechy czerniaka określane za pomocą kryteriów ABCDE:
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga – onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte.
Swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia, jest sygnałem alarmowym do natychmiastowej konsultacji.
