Zbliża się jeden z najprzyjemniejszych momentów roku – Boże Narodzenie.
Z celebrowaniem tego okresu wiąże się przygotowywanie tradycyjnych potraw. Niestety, nie dla wszystkich jest to proste i przyjemne. Osoby z problemami układu pokarmowego, a zwłaszcza cierpiące na nieswoiste zapalenia jelit (NZJ), szczególnie w tym czasie muszą przestrzegać licznych restrykcji dietetycznych. Podejmowanie właściwych wyborów żywieniowych, może być bardzo trudne. Jak przeżyć święta z NZJ radzi dietetyk – Katarzyna Stachurska.
Czas świąt może być kłopotliwy dla wielu naszych przyjaciół, znajomych, lub też dla nas samych, jeśli wiąże się z nieswoistym zapaleniem jelit (NZJ). Codzienność osób z NZJ, to często liczne restrykcje dietetyczne, które muszą być podejmowane w celu utrzymania remisji leczenia.
W zdrowym ciele zdrowy duch!
Święta bardzo często idą w parze ze stresem jaki wiąże się z przygotowaniami, niestety jest to jeden z czynników wpływających na tę chorobę. Zadbaj o to, aby również w tym czasie unikać sytuacji stresowych i zachować spokój. Sprzyja temu wolny czas, który możesz wykorzystać na odpoczynek w gronie najbliższych, ale również drzemka w domowym zaciszu.
Jak przetrwać tradycyjne potrawy?
W Boże Narodzenie nie powinniśmy zapominać o leczeniu, jeśli występują dolegliwości. Podczas świąt, szczególnie trudne może być przestrzeganie licznych restrykcji żywieniowych. Tradycyjna kuchnia polska nie jest lekkostrawna, a taki styl żywienia jest polecany w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit. Potrawy takie jak pierogi z kapustą i grzybami czy kompot z suszu mogą stanowić wyzwanie dla przewodu pokarmowego.
Indywidualna dieta
Nie istnieje jedna, uniwersalna dieta dla osób cierpiących na NZJ. To, co ciężkostrawne i wzdymające dla jednej osoby, może być bezpieczne dla drugiej. Dlatego sprawdzenie swojej tolerancji na dane produkty jest ważne nie tylko w codziennym żywieniu, ale także w kontekście świątecznych dań. Warto także poszukać domowych, bezpiecznych zamienników dla tradycyjnych potraw. Na przykład przy braku tolerancji produktów wysokobłonnikowych, takich jak orzechy i suszone owoce, kutię zamień na kaszę jaglaną z cynamonem, daktylami i pieczonymi jabłkami.
Dobrze przemyślany jadłospis
Należy wprowadzać dietę ostrożnie, najlepiej małymi porcjami, a także pojedynczo. W wypadku złego samopoczucia po posiłku, łatwiej zidentyfikować jego potencjalną przyczynę. Jednocześnie ważne jest zachowanie swojej zwyczajowej diety jako podstawy żywienia. Nowe potrawy powinny stanowić tylko dodatek do twojego jadłospisu.
Posiłki nie powinny być przyjmowane w dużych ilościach na raz. Osoby z NZJ, a także Ci, którzy unikają niestrawności, powinni spożywać 5 – 6 posiłków ciągu dnia, ale o mniejszej objętości.
Jak zmienić potrawy ciężkostrawne?
Jednym z podstawowych dań na świątecznym stole jest ryba, tradycyjnie karp. Niestety, wszystkie dania smażone są ciężkostrawne i mogą przyczynić się do wzdęć, a także uczucia ciężkości po posiłku. Jak zatem wprowadzić je do swojego menu, bez obawiania się o niestrawności?
Zdrowszym rozwiązaniem nie tylko dla osoby z NZJ, ale także dla pozostałych członków rodziny będzie przygotowanie ryb w formie gotowanej lub pieczonej. Spożywanie ryb i owoców morza jest ważne, ponieważ stanowią on źródło pełnowartościowego białka, składników mineralnych takich jak np. wapń, selen i jod, a także wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które działają między innym przeciwzapalnie. Wymienione składniki są często deficytowe u osób z chorobami jelit. Spożywanie ich może pomóc w zapobieganiu powstawania wspomnianych niedoborów.
Pamiętaj o nawodnieniu!
Zwróć uwagę na rodzaj wypijanych płynów. Unikaj soków owocowych, przede wszystkim z cytrusów, mocnej kawy i herbaty, a także kompotu z suszu. Zadbaj o odpowiednią podaż wody, zwłaszcza podczas okresu biegunek. Przy dobrej tolerancji np. w okresie pełnej remisji możesz ją także częściowo wymienić na płynny nabiał lub mleko, co będzie cenne również z tego powodu, iż terapia lekami sterydowymi zwiększa zapotrzebowanie na wapń.
Kluczowe elementy diety
W okresie remisji, należy zadbać o jak najlepsze zbilansowanie swojej diety z dobrze tolerowanych produktów. Z racji częstego występowania zbyt niskiej masy ciała u osób z NZJ, dieta tych osób powinna być bogata w białko, czyli produkty takie jak: drób, ryby, jaja i mięso, a przy dobrej tolerancji, także nasiona roślin strączkowych i orzechy. Białko jest cennym składnikiem odżywczym, nie tylko ze względu na jego potencjał odbudowujący i sprzyjający regeneracji, ale także zapierający, co może być szczególnie cenne podczas występowania biegunek.
Jeśli dysponujesz odpowiednią ilością wolnego czasu przed świętami, samodzielnie przygotuj wędliny. Będą dużo lepszym źródłem białka, niż te zakupione w sklepie. Również sałatki, których składnikiem są jajka, ryby (pieczone, gotowane), a także kiszone warzywa (przy dobrej tolerancji) będą potrawami, które wpłyną korzystnie na pracę twojego przewodu pokarmowego.
W diecie osoby cierpiącej na nieswoiste choroby jelit należy ograniczać podaż nierozpuszczanych frakcji błonnika pokarmowego. Do przygotowania posiłków powinno się używać jasnego makaronu, oczyszczonego pieczywa i białego ryżu. Produkty te nie podrażniają śluzówki jelit i żołądka.
W okresie remisji zadbaj o podaż rozpuszczalnych frakcji błonnika pokarmowego, który znajdziesz w młodych i gotowanych warzywach, produktach owsianych, a także dojrzałych owocach. Jest on cennym składnikiem diety, ponieważ produktami jego fermentacji są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (octowy, propionowy, masłowy), które odżywiają kolonocyty (komórki nabłonkowe jelita grubego).
Zadbaj o swoją mikrobiotę!
Do czynników biorących udział w wystąpieniu NZJ, należą także zaburzenia immunologiczne i infekcje. W związku z tym, zadbanie o prawidłową florę bakteryjną jelit jest kluczowe i zostało potwierdzone w licznych badaniach. Bakterie probiotyczne maja zdolność do współpracy z komórkami odpornościowymi, a więc obniżają stan zapalny i ryzyko alergii, a także ograniczają kolonizację przewodu pokarmowego patogennymi szczepami bakterii. Biorą również udział w prawidłowym trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych.
Przywrócenie równowagi bakteryjnej jelit jest trudnym zadaniem. Oprócz spożywania żywności, która naturalnie dostarcza probiotyki np. kiszonki lub fermentowane napoje mleczne, konieczna może być suplementacja odpowiednich szczepów probiotycznych. Z uwagi na fakt, iż właściwości probiotyków są szczepozależne należy świadomie dokonywać wyboru. W podjęciu decyzji dotyczącej doboru odpowiedniego preparatu pomocna jest opinia lekarza lub dietetyka.
Probiotyk? Ale jaki?
Obecnie na rynku dostępnych jest ponad sto preparatów probiotycznych. Warto wiedzieć, iż tylko niektóre z nich mają działanie udokumentowane badaniami naukowymi. Na temat probiotyków i korzyści związanych z ich stosowaniem, edukuje kampania ,,Probiotyk wybieram świadomie”. To inicjatywa, nad którą merytorycznie czuwa Rada Programowa:
- dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, specjalista chorób wewnętrznych, gastroenterolog, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych I Gastroenterologii z Pododdziałem Leczenia Nieswoistych Chorób Zapalnych Jelit CSK MSWiA, prezes Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii
- dr hab. n. med. Hanna Szajewska, pediatra, kierownik Kliniki Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodnicząca Grupy Roboczej ds. Probiotyków Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
- n. farm. dr hab. n. med. Stefan Tyski, kierownik Zakładu Antybiotyków i Mikrobiologii Narodowego Instytutu Leków, kierownik Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspert Komisji Farmakopei Europejskiej, 2010 r. zastępca Przewodniczącego Komisji Farmakopei Polskiej, Prezes Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów
